ارزیابی اقتصادی زنجیره تأمین در صنایع لبنی در استان مازندران (مطالعه موردی)

امروزه خواست مشتری برای کیفیت بالا و خدمت رسانی سریع بنگاه های اقتصادی را بر آن داشته است که علاوه بر پرداختن به سازمان و منابع داخلی، خود را به مدیریت و نظارت بر منابع و ارکان مرتبط خارج از سازمان ملزم سازند. در همین راستا، «مدیریت زنجیره ی تأمین» موضوعیت یافته است تا این شرکت ها بتوانند خدمات مطلوبی به مشتریان خود ارایه کنند. مطالعه ی حاضر با استفاده از رویکرد برنامه ریزی ریاضی و بررسی یک واحد صنعت لبنیات در استان مازندران سعی کرده است تا با در نظر گرفتن مشکلات و معضلات این صنعت با استفاده از بهینه سازی مقدار مواد اولیه ی ورودی به تولید، مقدار محصولات تولیدی و حمل ونقل این محصولات، هزینه های موجود در کل زنجیره ی تأمین این واحد لبنی را کاهش دهد و برای اجزای زنجیره سودآوری ایجاد نماید. با توجه به وضعیت صنعت مورد مطالعه و داده های موجود، با بهره گیری از روش های برنامه ریزی ریاضی، 9 مدل برآورد و در حالت های قبل و بعد از هدفمندسازی یارانه ها تخمین زده شدند. اگر تمامی نتایج به دست آمده از مدل ها را به دو دوره ی قبل و بعد از یارانه ها تقسیم کنیم، نتایج دوره ی اول نشان می دهد که هر چه قابلیت جانشینی نهاده ها بیشتر شود میزان سودآوری و کاهش در هزینه ها بیشتر می شود. نتایج دوره ی دوم گواه این واقعیت است که با افزایش هزینه های حمل ونقل و افزایش قیمت نهاده های تولید و در صورت هدف بودن بیشینه سازی سود، افزایش در جانشینی نهاده ها می تواند ابزار مناسبی باشد. اما همین روش برای حالتی که هدف کمینه سازی هزینه ها باشد، مفید نخواهد بود. زمانی که نسبت نهاده ها ثابت است، درصد بیشتری از وزن محصول را شیر تشکیل می دهد و بنابراین با افزایش جانشینی در نهاده ها، درصد مقادیر شیر مصرفی نیز در هر محصول کاهش می یابد. با توجه به این موضوع چنانچه افزایش در قیمت سایر نهاده ها بیشتر از افزایش در قیمت شیر باشد (که در واقع هم چنین است) با افزایش میزان جانشینی نهاده ها، هزینه ها نیز بیشتر افزایش می یابد. نتیجه ی مهم دیگری که می توان با توجه به یافته های تحقیق برداشت کرد این موضوع است که بعد از هدفمندسازی یارانه ها و حرکت به سمت واقعی شدن قیمت نهاده ها، برای صنعت مورد مطالعه استفاده از نسبت ثابت نهاده ها که در آن وزن بیشتری از محصول را شیر تشکیل می دهد (تا زمانی که قیمت سایر نهاده ها نسبت به شیر افزایش دارد) می تواند هم برای شرکت و هم برای تأمین کنندگان شیر (و بالتبع برای مراکز جمع آوری و تولید شیر) و هم برای مصرف کنندگان سودآوری داشته باشد.